Những điều cần biết về dầu cá và axit béo Omega-3

Trong những năm gần đây, việc bổ sung dầu cá và axit béo omega-3 là đề tài bàn tán sôi nổi trên các diễn đàn sức khỏe. Với nhiều lợi ích tuyệt vời được giới thiệu trên các nhãn hiệu, giờ đây, thuốc bổ sung omega-3 là một phần không thể thiếu trong việc cải thiện sức khỏe và cung cấp chất dinh dưỡng trong gia đình.

Bỏ qua các tác dụng nguy hiểm của dầu cá omega-3 giả được rao bán tràn lan trên mạng. Thì một số thông tin sau đây có thể giúp ích cho bạn trong việc tìm hiểu về dầu cá, axit béo omega-3 và các lợi ích sức khỏe mà nó mang lại.

Thông tin nhanh về dầu cá

Dưới đây là một số điểm chính về dầu cá. Thông tin hỗ trợ khác nằm trong bài viết.

• Dầu cá là loại dầu có nguồn gốc từ các mô trong những con cá chứa dầu như cá hồi, cá thu, cá mòi, cá ngừ…
• Dầu cá có chứa axit béo omega-3, vitamin D và A.
• Axit béo omega-3 được tìm thấy trong dầu cá có thể bảo vệ tim và cung cấp các lợi ích sức khỏe khác.
• Ăn cá là cách tốt nhất để lấy dầu cá hoặc omega-3 hơn là uống thuốc bổ sung.

Axit béo Omega-3 là gì?

Axít béo Omega-3 là chất béo thường được tìm thấy trong thực vật và sinh vật biển. Có hai loại axit béo omega-3 phổ biến:

• Axit Eicosapentaenoic (EPA): Đây là axit béo omega-3 được biết đến nhiều nhất, EPA giúp cơ thể tổng hợp các hóa chất liên quan đến đông máu và chống viêm (prostaglandin 3, thromboxane 2 và leukotriene 5). Các loài cá thu được EPA từ tảo mà chúng ăn.
• Axit Docosahexaenoic (DHA): Ở người, axit béo omega-3 loại này là một phần quan trọng của tinh trùng, võng mạc, một phần của mắt, não và vỏ não. DHA có mặt khắp cơ thể, đặc biệt là trong não, mắt và tim. Nó cũng được tìm thấy trong sữa mẹ.

12 lợi ích sức khỏe của axit béo Omega-3

Một số nghiên cứu kết luận rằng, axit béo omega-3 có lợi cho sức khỏe, nhưng một số nghiên cứu khác thì không. Điều này tùy thuộc vào một số điều kiện cụ thể.

1. Làm đẹp da

Axit béo omega-3 (EPA) có khả năng kiểm soát lượng dầu nhờn tiết ra trên da, giúp da khỏe mạnh, không bị khô và giữ được độ ẩm cần thiết tránh tích tụ chất bã, tế bào chết gây ra mụn trứng cá. Omega-3 cũng có khả năng chống viêm nhiễm nên mụn trứng cá sẽ ít có khả năng phát triển.

Ngoài ra, omega-3 được cho là có thể làm chậm quá trình lão hóa da và hạn chế sự xuất hiện của những nếp nhăn trên bề mặt da.

2. Hỗ trợ điều trị đa xơ cứng

Dầu cá được cho là giúp cải thiện tình trạng bệnh của những người bị đa xơ cứng (Multiple Sclerosis) do tác dụng bảo vệ của nó trên não và hệ thần kinh. Tuy nhiên, một số nghiên cứu khác cho rằng chúng không có lợi.

3. Giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư tuyến tiền liệt

Một nghiên cứu cho thấy, tiêu thụ dầu cá cùng với chế độ ăn ít chất béo có thể làm giảm nguy cơ phát triển ung thư tuyến tiền liệt. Tuy nhiên, trong một nghiên cứu khác, nếu sử dụng omega-3 quá nhiều sẽ có nguy cơ bị ung thư tuyến tiền liệt cao hơn.

Nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Viện Ung Thư Quốc Gia gợi ý rằng, lượng dầu cá quá nhiều sẽ làm tăng nguy cơ ung thư biểu mô tuyến tiền liệt lên đến 71%, và tất cả các loại ung thư tuyến tiền liệt khác là 43%.

4. Giảm nguy cơ bị trầm cảm sau sinh

Sử dụng dầu cá trong khi mang thai có thể làm giảm nguy cơ trầm cảm sau khi sinh của các bà mẹ. Các nhà nghiên cứu khuyên rằng, việc ăn cá với hàm lượng omega-3 cao hai hoặc ba lần một tuần sẽ rất có lợi. Nguồn thực phẩm tự nhiên được khuyến khích thay vì sử dụng thuốc bổ sung, vì chúng cũng cung cấp các protein và khoáng chất khác.

5. Lợi ích sức khỏe tâm thần

Một nghiên cứu thí điểm 8 tuần được thực hiện vào năm 2007 cho thấy, dầu cá có thể giúp những người trẻ có vấn đề về hành vi, đặc biệt là những người bị rối loạn tăng động giảm chú ý (Attention deficit hyperactivity disorder – ADHD).

Nghiên cứu đã chứng minh rằng, trẻ em tiêu thụ từ 8 đến 16g EPA và DHA mỗi ngày đã có những cải thiện đáng kể trong hành vi của chúng. Kết quả này được đánh giá bởi cha mẹ và các bác sĩ tâm thần làm việc với chúng.

6. Cải thiện bộ nhớ

Axit béo omega-3 giúp cải thiện trí nhớ trong làm việc và học tập ở những người trẻ khỏe mạnh, theo nghiên cứu được công bố trên tạp chí PLoS One. Tuy nhiên, một nghiên cứu khác chỉ ra rằng, hàm lượng omega-3 cao không ngăn ngừa được sự suy giảm nhận thức ở phụ nữ lớn tuổi.

7. Lợi ích về tim mạch

Axit béo omega-3 được tìm thấy trong dầu cá có thể bảo vệ tim trong những lúc căng thẳng về tinh thần .

Những phát hiện được công bố trên Tạp chí Sinh lý học Hoa Kỳ tin rằng, những người dùng thuốc bổ sung dầu cá omega-3 từ 1 tháng trở lên có chức năng tim mạch tốt hơn trong các thử nghiệm về tinh thần.

Vào năm 2012, các nhà nghiên cứu lưu ý rằng, thông qua các đặc tính chống viêm của dầu cá, nó giúp làm ổn định tổn thương xơ vữa động mạch.

Trong khi đó, một đánh giá thông qua 20 nghiên cứu liên quan đến gần 70.000 người cho thấy, “không có bằng chứng thuyết phục” về việc bổ sung dầu cá sẽ làm giảm nguy cơ đau tim và đột quỵ.

Những người có đặt stent mạch vành trong tim đã sử dụng thuốc làm loãng máu cũng như axit béo omega-3 có nguy cơ bị đau tim thấp hơn so với những người không dùng dầu cá.

Các bác sĩ tim mạch khuyên bạn nên ăn cá, và đặc biệt là dầu cá ít nhất hai lần một tuần để giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch.

8. Giúp ngăn ngừa bệnh Alzheimer

Trong nhiều năm qua, người ta cho rằng việc tiêu thụ dầu cá thường xuyên có thể giúp ngăn ngừa bệnh Alzheimer. Tuy nhiên, một nghiên cứu lớn vào năm 2010 cho thấy dầu cá không tốt hơn so với giả dược trong việc ngăn ngừa bệnh Alzheimer.

Trong khi đó, một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Thần kinh học năm 2007 đã báo cáo rằng, một chế độ ăn nhiều cá, omega-3, trái cây và rau quả có thể làm giảm nguy cơ mất trí nhớ và bệnh Alzheimer.

9. Cải thiện thị giác

Chế độ ăn uống đầy đủ DHA giúp bảo vệ con người khỏi tình trạng mất thị lực liên quan đến tuổi tác, các nhà nghiên cứu Canada đã đưa tin trên tạp chí Nghiên Cứu Nhãn Khoa Và Khoa Học Thị Giác.

10. Giảm triệu chứng của bệnh động kinh

Một nghiên cứu vào năm 2014 được công bố trên Tạp chí Thần kinh học, Phẫu thuật thần kinh & Tâm thần tuyên bố rằng, những người mắc bệnh động kinh ít bị co giật hơn nếu họ tiêu thụ một lượng omega-3 mỗi ngày.

11. Giảm nguy cơ mắc bệnh tâm thần phân liệt và rối loạn tâm thần

Axít béo Omega-3 được tìm thấy trong dầu cá có thể giúp giảm nguy cơ rối loạn tâm thần . Các kết quả được công bố trên tờ Nature Communications nêu chi tiết phương pháp điều trị 12 tuần với các chất bổ sung omega-3 giúp làm giảm đáng kể nguy cơ phát triển các chứng rối loạn tâm thần.

12. Giúp thai nhi khỏe mạnh

Omega-3 có thể giúp tăng cường nhận thức và phát triển vận động của thai nhi. Trong năm 2008, các nhà khoa học nhận thấy rằng, tiêu thụ omega-3 trong 3 tháng cuối của thai kỳ có thể cải thiện sự phát triển cảm giác, nhận thức và vận động ở thai nhi.

Các loại thực phẩm có chứa Omega-3

Phi lê cá chứa tới 30% dầu cá, nhưng con số này thay đổi tùy theo loại cá. Chẳng hạn như cá tuyết chứa hàm lượng dầu cao trong gan nhưng có ít dầu trên toàn thân.

Các loại cá giàu axit béo omega-3 bao gồm:

• Cá cơm
• Cá trích
• Cá mòi
• Cá hồi
• Cá thu

Ngoài ra, chúng ta có thể bổ sung axit béo omega-3 từ nguồn động vật khác là trứng, đặc biệt là các loại trứng có hàm lượng omega-3 cao trên vỏ.

Các thực vật có chứa omega-3 bao gồm:

• Hạt cây lanh
• Hạt cây gai dầu
• Trái bơ
• Dầu tía tô
• Tảo xoắn
• Quả óc chó
• Hạt chia
• Hạt cải củ
• Húng quế sạch
• Rau xanh đậm, như rau bina – rau chân vịt
• Ngải thơm – ngải giấm khô (tarragon)

Một người có chế độ ăn uống lành mạnh, cân bằng không cần phải sử dụng thêm các thuốc bổ sung omega-3.

Tác dụng phụ khi sử dụng Omega-3

Dùng dầu cá, dầu gan cá và chất bổ sung omega-3 có thể gây nguy hiểm cho một số người.

• Omega-3 có thể gây trở ngại cho các loại thuốc có nhiệm vụ làm loãng máu.
• Đôi khi dầu cá có thể gây ra các tác dụng phụ, thường là các vấn đề nhỏ về rối loạn tiêu hóa như ợ hơi, khó tiêu hoặc tiêu chảy.
• Dầu gan cá chứa hàm lượng vitamin A và D. Rất nhiều trong số này có thể độc hại.
• Những người bị dị ứng với động vật có vỏ hoặc cá có thể có nguy cơ nếu họ sử dụng dầu cá quá nhiều.
• Tiêu thụ nhiều dầu cá cũng làm tăng nguy cơ ngộ độc các chất ô nhiễm trong đại dương.

Điều quan trọng cần lưu ý là hiện nay, trên thị trường xuất hiện rất nhiều loại dầu cá chứa omega-3 giả. Do đó, hãy mua từ một nguồn uy tín và nên hạn chế sử dụng thuốc bổ sung omega-3 bất cứ khi nào có thể lấy omega-3 từ tự nhiên.

Các bác sĩ khuyến cáo mọi người nên sử dụng tôm, cá ngừ đóng hộp, cá hồi, cá phấn và cá da trơn vì chúng có ít thủy ngân. Họ khuyên nên tránh cá mập, cá kiếm và cá thu vì chúng có chứa nhiều thủy ngân gây hại cho cơ thể.

Cho đến nay, các nhà nghiên cứu vẫn chưa có kết luận cụ thể về việc sử dụng dầu cá và axit béo omega-3 có mang lại lợi ích cho sức khỏe hay không, nhưng chế độ ăn uống cung cấp nhiều chất dinh dưỡng có thể sẽ có lợi cho sức khỏe.

Nếu bạn đang cân nhắc bổ sung axit béo omega-3 để cải thiện sức khỏe, thì trước tiên bạn nên đến gặp một nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe uy tín để được tư vấn kỹ hơn về dầu cá và tình trạng của mình.

Nét Bút Tri Ân